White Mars - Brian Aldiss

  • Auteur: Brian Aldiss
  • Uitgever: St. Martin's Press
  • ISBN: 0312254733
  • Bespreking: Frans Blok

Brian W. Aldiss is een veteraan van de Engelse sciencefiction. Hij schreef een groot aantal romans, met de Helliconia-trilogie, over een wereld waarin seizoenen eeuwen duren, als een van zijn bekendste werken. Vorig jaar publiceerde hij, in samenwerking met de wis- en natuurkundige Sir Roger Penrose, de utopische roman White Mars.

Zoals de titel al suggereert is het boek een reactie op Red Mars, Green Mars en Blue Mars van Kim Stanley Robinson, waarin de Rode Planeet in hoog tempo wordt geterraformd tot een groenblauw paradijs met bossen, zeeën, stranden en akkers. In White Mars besluiten de Verenigde Naties in 2041 dat Mars "onbedorven" moet blijven, met een verwijzing naar het zuidpoolgebied. Zoals Antarctica is bestemd tot continent voor de wetenschap, zo moet Mars een planeet voor de wetenschap worden.

Op de planeet komt een midden-eenentwintigste eeuwse variant op deeltjesversnellers als die van het CERN in Geneve; op Aarde en ook op de Maan veroorzaken menselijke activiteiten teveel trillingen voor het onderzoek naar de bouwstenen van het universum. De enige nederzetting op Mars, gelegen in Amazonis Planitia, wordt behalve door wetenschappers bevolkt door veelbelovende jongeren en gewaardeerde senioren. Een internationaal consortium stelt die twee groepen middels een omvangrijk sponsorprogramma in staat een jaar op Mars door te brengen. Als dat consortium aan corruptie ten onder gaat en in zijn val de hele wereldeconomie meesleurt, komen de paar duizend Marsbewoners voor onbepaalde tijd vast te zitten in hun tijdelijke thuis.

Een interessant gegeven: hoe gaan de nieuwe Marsianen om met die kans opnieuw te beginnen en misschien wel een betere samenleving op te bouwen dan die waar ze vandaan komen? Hoe wordt er bijvoorbeeld gereageerd als de eerste crime passionel gepleegd wordt?

Er is waarschijnlijk geen enkele Marsroman, ook niet van recente datum, waarin inheems Marsiaans leven geen rol speelt. Ook Aldiss' utopisten blijken niet alleen te zijn, al heeft het leven in dit geval wel een erg onorthodoxe overlevingsstrategie ontwikkeld. Deze dreiging van een Marsiaanse levensvorm waarvan de bedoelingen onduidelijk zijn vormt het enige element van spanning in het boek. Verder wordt er in White Mars vooral erg veel gepraat; liefhebbers van veel actie en avontuur kunnen beter een ander boek ter hand nemen. Voor diegenen die geinteresseerd zijn in ethische en sociale vraagstukken valt er daarentegen veel te genieten in dit boek.

Aan het eind van White Mars blijkt dat Aldiss daadwerkelijk een organisatie heeft opgericht die zich verzet tegen terraforming van Mars: de Association for the Protection and Integrity of an Unspoilt Mars. Het zou een goed idee zijn Aldiss en Robinson eens in een discussiepanel naast elkaar te zetten.