Op twee planeten - Kurd Lasswitz

  • Auteur: Kurd Lasswitz
  • Uitgever: Southern Illinois University Press (engelse uitgave!)
  • ISBN: 0809305089 (engelse uitgave!)
  • Bespreking: Frans Blok

Ook een eeuw geleden bestond er al sciencefiction en ook in die tijd was de planeet Mars een belangrijke inspiratiebron. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk H.G. Wells’ War of the Worlds uit 1898, maar een jaar eerder dan dat beroemde boek verscheen in Duitsland al “Auf Zwei Planeten” van Kurd Lasswitz. Van deze Marsklassieker verscheen twee jaar later een Nederlandse vertaling, waarvan in 1999 een nieuwe editie uitkwam.

Het taalgebruik in die honderd jaar oude vertaling doet wat traag en ouderwets aan en het kost dan ook enige moeite om door de eerste hoofdstukken heen te komen. Maar als de lezer daar een beetje aan gewend is volgt de ene verbazing op de andere. Het boek is vooral zo fascinerend omdat het je doet realiseren dat er in een eeuw tijd wel erg veel veranderd is. In de tijd van Lasswitz was bijvoorbeeld de Noordpool, waar een deel van de actie zich afspeelt, nog onbekender dan Mars nu is.

De Nederlandse vertaling draagt als ondertitel “de aanval van Mars”, maar vermoedelijk is dat om verkooptechnische redenen gedaan, want de Martiërs, zoals ze genoemd worden, hebben weinig weg van H.G Wells’ agressieve Martians met hun driepoten en hun dodelijke hittestraal. Mensen en Martiërs kunnen zelfs verliefd op elkaar worden en kinderen krijgen. De Marsbewoners komen niet naar de Aarde als veroveraars; ze willen de mensheid verheffen en slechte gewoonten als oorlogvoeren uitbannen. Hoewel een deel van het Marsiaanse thuisfront minder hoogstaande bedoelingen heeft, waardoor het verhaal ook weer niet al te lief wordt.

Tussen de regels door levert Lasswitz nogal wat commentaar op de politieke en sociale omstandigheden in zijn tijd; het is dan ook niet verbazend dat de Nazi’s het boek verboden wegens de democratische en pacifistische ideeën.

Een behoorlijk minpunt bij de nieuwe Nederlandse uitgave is het voorwoord verzorgd door Martin Ros, die in twee bladzijden wel erg veel onzin en halve waarheden aan elkaar schrijft. Volgens Ros zijn er in Amerika drie (!) Mars Society’s bij wie voor 450 miljard dollar een retourtje kan worden gekocht voor 2010. Een typisch geval van klokken horen luiden zonder de positie van de klepels te kunnen bepalen.