OPMARS - ruimte voor kennis

De Stichting Mars Society Nederland en Toekomstvereniging i.o. NewDay.nl hebben de handen ineengeslagen om vanaf najaar 2004 twee activiteiten te ondernemen die de Nederlandse kenniseconomie een duidelijke impuls moeten geven.

1. We organiseren een ééndaagse werkconferentie voor politici, beleidsambtenaren en professionals uit de Nederlandse ruimtevaart- en ruimteonderzoeksectoren onder het centrale thema: wat zijn de meest-actuele en komende nieuwsfeiten die met ‘de ruimte’ hebben te maken, kunnen we hiermee de kenniseconomie versterken en zo ja: hoe?

2. We willen twee leermiddelenpakketten digitaal uitgeven; een voor groep 7 van de basisschool, de ander voor klas 2 van middelbare scholen. Beide pakketten zijn modulair opgebouwd en geven les in: rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en maatschappijleer. Deze en wellicht meer leervelden zijn geënt op de tot de verbeelding sprekende zaken rond Mars, de Rode Planeet.

Beide projecten vallen onder het overkoepelende project met als naam:

Waarom ruimte voor kennis?
Waarom de Rode Planeet?
Werkconferentie
Leermiddelenpakketten
Stand van zaken

Waarom ruimte voor kennis?

Zoals elke generatie dat doet, schrijven ook wij geschiedenis. Waar het grote doorbraken betreft leven we in een spannende tijd. Zo zullen wij binnen afzienbare tijd antwoord krijgen op een van de oudste vragen van de mensheid: Zijn wij alleen? Maar ook minder-traditionele maar daarom niet minder spectaculaire zaken liggen binnen de waarnemingshorizon van één leven. De oproep tot een (hopelijk internationale) bemenste verkenningsexpeditie naar Mars bijvoorbeeld.

De alliantie van Mars Society Nederland en NewDay.nl denkt dat deze onderwerpen zoveel maatschappelijke aantrekkingskracht in zich dragen, dat de samenleving gemotiveerd kan worden om er actiever naartoe te werken. Kennis is de weg ernaartoe.

Een kenniseconomie die (ook) ten dienste draait van deze zekere gebeurtenissen uit en in de ruimte, is een proces met toekomst.

Waarom de Rode Planeet?

Mars is geen issue binnen de beleidsbepalende organen van Nederland. Wij hebben de indruk dat dit komt omdat er geen of bijna geen kennisinfrastructuur is over dat onderwerp. Er zijn geen communicatielijnen die van de deskundigen naar ‘de macht’ lopen en vice versa.

De samenleving daarentegen is erg geïnteresseerd in de Rode Planeet; daar getuige de lees-, kijk- en luistercijfers van, van mediaberichten tijdens spectaculaire momenten. Bovenmodaal belangstellenden weten dat er in toenemende mate meer van dit soort berichten de media zullen halen. Insiders kunnen vertellen dat er nog veel meer aantrekkelijke ideeën en – nu al haalbare – plannen met betrekking tot Mars bestaan.

Daarnaast reikt Mars als onderwerp verder dan alleen ruimtevaart. Wil een bemenste expeditie het achttien noodzakelijke maanden volhouden op de rode planeet – dit in verband met een gunstig lanceervenster – dan komen tijdens de voorbereiding ook hightech aspecten naar voren in relatie tot: energie- en waterbehoefte, biologie/landbouw, geologie etc. Er zijn bijvoorbeeld nu al uitgewerkte plannen om zo’n microsamenleving op Mars op waterstof te laten draaien.

Oplossingen voor Mars, als meestnabije wereld van de aarde, zullen ook hier op onze eigen planeet hun toepassingen vinden.

Werkconferentie

De onderwerpen van de werkconferentie staan nog ter discussie. Dit is de voorlopige lijst die de alliantie heeft opgesteld:

Ruimtevaart & Nederland. Wat betekenen zij nu al voor elkaar en hoe zou het kunnen zijn?

De kick-off van de conferentie wordt gegeven door het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR).

De visie van de Nederlandse ruimtevaartindustrie van hun werk op de samenleving wordt verwoord bij monde van het NISO (Netherlands Industrial Space Organisation).

Ruimte, Ruimtevaart & Maatschappij - de feiten

Presentatie van een studie naar de socio-economische betekenis van ruimteonderzoek en ruimtevaart voor Nederland. Hierin onder andere: cijfers van Nederlandse bedrijven die iets voor één of beide sectoren betekenen. Maar ook doelen, geldstromen en ledenaantallen komen aan bod van andersoortige Nederlandse organisaties die iets met een of beide onderwerpen te maken hebben. Verder krijgen we bijvoorbeeld ook de aantallen en aard van Nederlandse particuliere websites inzichtelijk die iets over ruimtevaart te melden hebben.

Astrobiologie - De leer van het leven tussen de sterren.

Eén van de jongste loten aan de boom van de universitaire disciplines gaat waarschijnlijk in ons leven nog antwoord geven op één van de oudste vragen van de mensheid: zijn wij alleen? Onderwerpen: wat is astrobiologie precies, een stand van zaken, de verschillende stromingen.

Aansluitend gaat de workshop verder in op de vragen: wat zijn de sexy aspecten voor de samenleving en wat hebben wij er in groter verband aan?

Mars, de "blauwe" planeet...?

Een kennismaking met onze naaste buurplaneet. De geschiedenis van Marsonderzoek, de huidige missies en ook de toekomst van onderzoek naar en op de Rode Planeet komen aan bod.

In de aansluitende workshop wordt nader ingegaan op het begrip terravorming. Aan de orde komen: publicaties die tot nu toe over dit onderwerp zijn gedaan, en de aspecten die erbij komen kijken als we terravorming in fases op een planeet als Mars zouden toepassen. Te denken valt hierbij aan zaken zoals: watervoorzieningen, voedselproductie (w.o. biotech), planetaire ethiek ('mogen' we wel terravormen...?), ‘de waterstofeconomie op Mars’, communicatieprocessen en transporttechnieken (van mens en grond bijv.). Vraag aan de groep: onderzoek naar terravorming van Mars: wat zullen, kunnen en/of moeten de effecten daarvan zijn voor het leven op Aarde...

Afsluitende workshops

Ruimte - onderzoek en vaart voor de samenleving?

Kan ‘de ruimte’ wel zo’n impuls geven aan de Nederlandse kenniseconomie als de organisatoren van de conferentie vermoeden? Wat zouden de eerste stappen kunnen zijn?

Planetaire ethiek: Mars, spiegel voor de mens(elijk)heid?

Mars koloniseren is in principe mogelijk, zo zal blijken, maar hebben we daar inderdaad geen principiële uitspraak voor nodig? Een schot voor de boeg in de hopelijk uiteindelijk wereldwijd te voeren discussie óf we het leefgebied van de mens wel mogen uitbreiden naar het Groene Hart van de planeet Mars... En zo ja, welke zaken moeten we dan "meenemen" als uitgangspunten.

Slotbijeenkomst

Presentatie van de voorlopige resultaten uit de diverse workshops en uiteenzetting nazorgtraject. Tenslotte wordt het startschot gegeven van het project: Leer Mars kennen! – de leermiddelenpakketten voor groep 7 van de basisschool en klas 2 van middelbare scholen.

Leermiddelenpakketten

De alliantie Mars Society Nederland / NewDay.nl gaat voor groep 7 van basisscholen en klas 2 van middelbare scholen een modulair opgebouwd lesinformatiepakket ontwikkelen over Mars de Rode Planeet. De werktitel is 'Leer Mars Kennen!' De lesduur kan variëren van 50 minuten tot en met een hele projectweek. Leerdoelen van elk vak, van rekenen/wiskunde via aardrijkskunde en biologie tot taal dienen erin vertegenwoordigd te zijn. De achterliggende boodschap: met kennis kan je over zulke fantastische dingen nadenken.

Gastlessen door een deskundige dienen een optie te zijn.

Planning en begroting

Het tijdpad en de kosten van het project OPMARS - Ruimte voor kennis, zowel de conferentie als de twee lesinformatiepakketten, worden in beeld gebracht als de eerste partnerkring is samengesteld.

Rotterdam, oktober 2003

Richard Reekers.