Vaag blauw stipje

Carl Sagan (1934-1996) was een van de bekendste astronomen van de vorige eeuw. Hij presenteerde de televisieserie Cosmos en schreef de roman Contact. De landingsplaats van de Pathfinder werd, in zijn nagedachtenis, Sagan Memorial Station genoemd.

Uit Sagan's boek Pale Blue Dot komt het volgende citaat, dat helaas, in het licht van de recente internationale ontwikkelingen, eens te meer actueel is. Sagan schreef de tekst naar aanleiding van een foto gemaakt door een van de Voyager-sondes, maar we kunnen ons evengoed voorstellen dat we op Mars staan en terugkijken naar onze moederplaneet:

We zijn er in geslaagd die foto te nemen vanuit de ruimte en als je die bekijkt zie je een stip. Dat is hier, thuis; dat zijn wij. Op die stip hebben alle mensen waar je ooit van gehoord hebt, alle mensen die ooit geleefd hebben, hun leven geleefd. Het totaal van al onze vreugde en al ons lijden, duizenden zelfverzekerde godsdiensten, ideologieën en economische doctrines, iedere jager-verzamelaar, iedere held en iedere lafaard, iedere schepper en vernietiger van beschavingen, iedere koning en iedere boer, ieder jong verliefd stel, ieder hoopvol kind, iedere moeder en iedere vader, iedere uitvinder en ontdekkingsreiziger, iedere moraalprediker, iedere corrupte politicus, iedere superstar, iedere goddelijk leider, iedere heilige en iedere zondaar in de geschiedenis van onze soort, leefde daar op een stofje, gevangen in een zonnestraal.

De aarde is een heel klein toneel in een enorme kosmische arena. Denk eens aan de rivieren van bloed verspild door al die generaals en keizers zodat ze in glorie en triomf voor even de heersers konden zijn over een stukje van een stipje. Denk eens aan de eindeloze wreedheden die inwoners van de ene uithoek van het stipje de inwoners van een andere uithoek, nauwelijks van henzelf te onderscheiden, aandeden. Hoe veelvuldig hun misverstanden, hoe gretig ze moordden, hoe diep hun haat. Onze houding, onze ingebeelde belangrijkheid en de illusie dat we een soort bijzondere positie innemen in het universum, worden getart door dit vale lichtpuntje.

Onze planeet is een eenzame vlek in de grote kosmische duisternis om ons heen. In al die onbekende reusachtigheid is er geen aanwijzing dat er hulp van elders zal komen om ons te redden van onszelf. We moeten het zelf doen. Er is wel gezegd dat sterrenkunde een nederigmakende en, zo wil ik eraan toevoegen, een karaktervormende ervaring is. Voor mij is er waarschijnlijk geen betere verbeelding van de dwaasheid van de menselijke zelfoverschatting dan dit verre plaatje van onze kleine wereld. Voor mij onderstreept het onze verantwoordelijkheid om vriendelijker en mededogender om te gaan met elkaar en om dat vage blauwe stipje, het enige thuis dat we ooit gekend hebben, te bewaren en te koesteren.

laatste wijziging: 21 september 2001