Zonnestorm beschadigt Odyssey

Het spookte nogal op de zon, enkele weken geleden. Hoewel het maximum in de elfjarige zonnecyclus alweer een jaar of drie achter ons ligt, vonden er kort achter elkaar drie record-uitbarstingen plaats die zorgden voor sprookjesachtig Noorderlicht in ver zuidelijk gelegen plaatsen.

Buiten de Aardse dampkring waren de gevolgen van de zonnestormen minder fraai. De stralingsmeter aan boord van de Mars Odyssey gaf de geest, al heeft NASA nog niet alle hoop opgegeven het apparaat weer aan de praat te krijgen. Een woordvoerder liet wel weten dat de stralingsmeter in ieder geval zijn geld heeft opgebracht door de stralingsgevaren voor een bemande Mars-missie in kaart te brengen.

Ook Mars Express, Beagle, Spirit, Opportunity, de sondes die onderweg zijn naar Mars liepen wat averij op door de onverwacht hevige zonne-activiteit. Met name de energie-voorziening, de navigatie-systemen en de boordcomputers hadden te lijden onder het onstuimige ruimteweer. Het ziet er echter niet naar uit dat de schade de Europese en Amerikaanse missies in gevaar zal brengen. De camera van de Mars Express doet het in ieder geval nog steeds, zo bleek uit een prachtige opname van de naderende planeet die vorige week alle kranten haalde.

Als er ten tijde van de zonnestormen een bemande missie op weg naar Mars was geweest had dat de routine aan boord danig verstoord. De lading deeltjes die vrijkomt bij een uitbarsting is niet alleen slecht voor apparaten; voor een mens is de straling dodelijk. Het goede nieuws is echter dat de astronauten op tijd gewaarschuwd kunnen worden en dat een ruimte omgeven door een laagje water voldoende bescherming biedt. Enkele weken geleden zou de bemanning flink wat uurtjes in die "schuilkelder" hebben moeten doorbrengen.

Een MarsMSje als de Beagle landt

In de Kerstnacht zal voor het eerst een ruimtevaartuig van Europese makelij landen op een ander hemellichaam. Omdat we vrezen dat er op dat tijdstip niet zoveel belangstelling is voor een bijeenkomst, gaan we onze donateurs op een andere manier op de hoogte houden: per SMS. Onze voorzitter gaat de gebeurtenissen van minuut tot minuut volgen en zal de SMSjes in hoogst eigen persoon versturen.

Deze service is kosteloos en alleen voor donateurs. Dus als je toch altijd al donateur wilde worden (50 euro per jaar, jongeren onder de 18 en studenten voor half geld) meld je dan aan bij penningmeester@marssociety.nl . Met een beetje geluk verschijnt dan op Kerstochtend heel vroeg op je mobiele telefoon het bericht "The Beagle has landed!"

En natuurlijk volgen ook Voorwaarts Mars! en www.marssociety.nl de gebeurtenissen op de voet.

Geen hoop meer voor Nozomi

Na zes jaar heeft de Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA haar Marssonde Nozomi definitief opgegeven. Vanaf de lancering in 1998 is het project door pech achtervolgd. Via een ingewikkelde baan met talloze flyby's van Aarde en Venus is het de Japanners gelukt Nozomi dichtbij zijn uiteindelijke doel, de Rode Planeet te krijgen, wat op zich een bijzondere prestatie is.

Zes jaar door de interplanetaire ruimte kruisen heeft de apparatuur aan boord echter geen goed gedaan. Bevroren brandstofleidingen zijn er de oorzaak van dat de sonde niet in een baan om Mars kan komen. In plaats daarvan zal Nozomi de planeet waarschijnlijk op een hoogte van ongeveer 900 kilometer passeren. Ook bestaat er een kans van ongeveer 1 procent dat de sonde inslaat op Mars, daarmee Mars "verontreinigend" met Aardse organismen.

JAXA blijft proberen de sonde te repareren. In een ruime baan om de zon kan het ruimtevaartuig misschien gebruikt worden voor andere waarnemingen. En ooit verdient Nozomi natuurlijk een bijzonder ere-plaatsje in een museum op Mars...

Bel Bush

Er gaan geruchten dat president George W. Bush op het punt staat het Amerikaanse ruimteprogramma nieuw leven in te blazen. CNN meldde begin december dat volgens "welingelichte kringen" een terugkeer naar de Maan binnen vijftien jaar op het programma staat. Ook over een bemande Marsvlucht wordt gesproken. Als datum voor Bush's mogelijke historische toespraak wordt 17 december genoemd, de honderdste verjaardag van de luchtvaart.

Het gerucht komt na een jaar vol discussie over de Amerikaanse ruimtevaart-politiek. Na het ongeluk met de Columbia in januari barstte er een tweestrijd los tussen absolute tegenstanders van bemande ruimtevaart en aanhangers van het idee dat, als er toch mensen de ruimte in gaan, ze het beste naar een interessante bestemming gestuurd kunnen worden. De discussie kreeg een extra dimensie toen China onlangs zijn eerste astronaut in de ruimte bracht.

George W. Bush zal ongetwijfeld, net als zijn vader in 1989, graag in de voetsporen willen treden van John F. Kennedy die in 1961 de aanzet gaf tot het Apollo-project. Een terugkeer naar de Maan in 15 jaar doet echter wat magertjes aan, veertig jaar nadat het Kennedy lukte in de helft van die tijd.

Als we er echt een beetje ons best voor doen, kunnen reizen naar Mars (en de Maan en de asteroïden) in 2018 routine zijn. Dit is het beste tijdstip om dat aan de wereldleiders te laten weten, want op dit moment worden er besluiten genomen en toespraken geschreven.

Het emailadres van president Bush is president@whitehouse.gov. Het telefoonnummer van de the White House Comment Line is 1 202 456 1111.

En het postadres van "Dubya" is President George W. Bush, The White House, 1600 Pennsylvania Ave. NW, Washington, DC 20500, USA

Je eigen Mars Express

Een mooi klusje voor de kerstvakantie: het in elkaar knutselen van een model van de Mars Express, ongeveer op het moment dat Europa's trots (hopelijk) in een nette baan om de Rode Planeet komt.

De echte Mars Express is ongeveer anderhalve meter in het vierkant; het model is veertig keer zo klein en te downloaden op de ESA-website.

Verder op de ESA-website een Mars Express-adventskalender, met elke dag een kleine verrassing.

M3 over ruimtetoerisme

De laatste Monthly Mars Meeting van dit jaar, op dinsdag 16 september, heeft als thema ruimtetoerisme. Michel van Pelt zal een presentatie geven over dit onderwerp, dat sinds de vlucht van Dennis Tito naar het ISS, enkele jaren geleden, niet hypothetisch meer is. Een midweekje in orbit, een honeymoon op de Maan zelf of een half jaar backpacken op Mars? Op de M3 hoor je wanneer het mogelijk wordt.

Deze M3 wordt weer gehouden in het gebouw van Dutch Space, Newtonweg 1 in Leiden, gelegen op slechts vijf minuten lopen van het station, achter museum Naturalis. Aanvang is zeven uur en we gaan door tot half tien. Toegang is zoals altijd vrij en iedereen, donateur of niet, is welkom. Geef je wel even 24 uur van te voren op bij Arno Wielders, arnoAPENSTAARTmarssociety.nl

Goed materiaal is het halve werk

De uitdagingen van de ruimte vormen een belangrijke stimulans voor de ontwikkeling van nieuwe materialen. Dat was al zo tijdens de eerste Space Age in de jaren vijftig en zestig en dat is in het nieuwe millennium nog steeds zo. Twee recente berichten bevestigden dat beeld nog eens.

Zo is het Amerikaanse National Space Science and Technology Center in Huntsville, Alabama, bezig met de ontwikkeling van materiaal dat astronauten kan beschermen tegen kosmische straling. In tegenstelling tot de deeltjes die vrijkomen bij zonne-uitbarstingen is deze kosmische straling niet meteen dodelijk, maar wel permanent aanwezig. In Huntsville wordt gewerkt aan een schild bestaande uit verschillende lagen polyethyleen geïmpregneerd met waterstof. De waterstof maakt de straling minder schadelijk door zware ionen af te breken tot lichtere, die minder gevaarlijk zijn voor het menselijk lichaam.

Door het materiaal te gebruiken voor de bouw van ruimteschepen en bases op bijvoorbeeld Mars of de Maan, zouden astronauten ook beter beschermd zijn tegen inslagen van micro-meteorieten.

Elders in Amerika, in het Idaho National Environmental and Engineering Laboratory, wordt gewerkt aan een ander soort innovatie: een membraan dat kooldioxide kan scheiden van andere gassen. Een membraan is in wezen een half-doordringbare barrière, waar sommige gassen makkelijker doorheendringen dan andere.

Een mogelijke toepassing van zo'n membraan is de zuivering van de kooldioxide uit de Mars-atmosfeer. Door stikstof en argon te verwijderen kan de kooldioxide effectiever worden aangewend voor de reactie met waterstof, waarmee de raketbrandstof methaan te maken is.

Maar met een CO2-membraan kan ook de lucht aan boord van een ruimteschip gezuiverd worden. En op Aarde kan dezelfde technologie gebruikt worden om het broeikaseffect tegen te gaan, door CO2 te onttrekken aan fabrieksuitstoot.

Tot slot

De Beagle 2 gaat op Mars zoeken naar sporen van leven. Op zoek naar het antwoord op eeuwenoude vragen: zijn we alleen in de kosmos, waar komen we vandaan en waar gaan we naar toe? Vragen waarop we ons juist in de donkere dagen aan het einde van het jaar bezinnen.

Moge ieders Kerstmis opgefleurd te worden door prachtige beelden van een klavertjesvormig ruimtescheepje op de roestkleurige vlakte van Isidis. Laat die Witte Kerst maar zitten, doe ons dit jaar maar liever een Rode Kerst.

Merry X-Mars