1964: Mariner 3
1965: Zond 2
1965: Mariner 4
1969: Mariner 6 en 7
1971: Mariner 9
1971: Mars 2 en 3
1973: Mars 6 en 7
1976: Viking
1997: Mars Global Surveyor
1997: Pathfinder
1998: Nozomi
2001: Mars Odyssey
2003: Mars Express
2004: Mars Exploration Rovers
2005: Mars Reconnaissance Orbiter
2007: Phoenix
2012: Mars Science Laboratory
2017: ExoMars
2035: Aurora
Marsmissies: verleden, heden en toekomst.
Op 4 oktober 1957 begon het ruimte-tijdperk. Op die dag bracht de Sovjet-Unie de eerste kunstmaan, Sputnik 1, in een baan om de Aarde. Slechts drie jaar later begonnen de Russen zich te richten op een nog veel ambitieuzer doel: Mars. Maar in het begin ging dat wel erg vaak mis. De twee onbemande Marssondes die in 1960 gelanceerd werden kwamen niet eens in een baan om de Aarde.
Zond 2
In 1962 werden weer twee sondes gelanceerd, die kwamen wel in een baan om de Aarde maar verbrandden kort daarna in de atmosfeer. Met een derde sonde, die de geschiedenis inging als Mars 1, lukte het iets beter. Mars 1 kwam in ieder geval in de buurt van zijn doel maar lang daarvoor was het radio-contact al verloren gegaan. Met Zond 2 gebeurde in 1965 hetzelfde.
De Amerikanen begonnen zich pas een paar jaar later te richten op Mars; ze hadden echter meer geluk. De lancering van Mariner 3, op 5 november 1964, mislukte, maar tweelingbroertje Mariner 4 vloog op 15 juli 1965 wel langs Mars. Tijdens die passage maakte het ruimtevaartuig 22 zwartwit-foto's van het Mars-oppervlak, waarmee in totaal 1% van de planeet in kaart werd gebracht. Voor het eerst werd duidelijk dat er op Mars, net als op de Maan, veel kraters zijn.
Mariner9
In 1969 bereikten ook Mariner 6 en 7 Mars en werd ongeveer 20% van het oppervlak in kaart gebracht. Maar pas Mariner 9 ontdekte in 1971 de meest opvallende objecten op Mars: de vier grote vulkanen, de grote Marineris-kloof en een groot aantal door water en wind gevormde landschappen. Ook kwam Mariner 9 er achter dat het flink kan stormen op Mars; bij aankomst was de hele planeet gehuld in een enorme stofstorm.
De Russen waren de eersten die het oppervlak van Mars bereikten. Op 27 november 1971 ging, vlak voor de landing, het contact met Mars 2 verloren. Op 2 december landde Mars-3 en gedurende een kleine twee minuten bleef het radio-contact in stand. Na het mislukken van de landers Mars 6 en Mars 7 in 1973 gaven de Russen het voorlopig op.
Viking
De eerste echt geslaagde landingen vonden plaats in 1976. Op 19 juni van dat jaar kwam de Amerikaanse Viking 1 neer in Chryse Planitia en op 7 augustus landde Viking 2 in Utopia Planitia. De twee landers zouden respectievelijk zes en vier jaar blijven functioneren, maakten veel foto"s, deden veel metingen en voerden zelfs experimenten uit die een antwoord moesten geven op de vraag "is er leven op Mars?" (antwoord: misschien) Bij de twee Viking-landers hoorden ook twee satellieten die de planeet nauwkeurig in kaart brachten.
Daarna bleef het lang stil rond en op Mars. In 1988 stuurde de Sovjet Unie twee sondes naar het Marsmaantje Phobos. Helaas ging met Phobos 1 al tijdens de vlucht het contact verloren. Phobos 2 raakte wel in een baan om Mars, maakte foto's en onderzocht onder andere de atmosfeer van Mars en de bodem op Mars en Phobos. Maar tijdens de voorbereiding van de landing op Phobos ging ook met dit toestel het contact verloren.
Sojourner
Amerika stuurde in 1992 de Mars Observer op pad, een satelliet met een groot aantal geavanceerde instrumenten. Maar ook met deze sonde ging het contact verloren, drie dagen voor aankomst bij Mars, waarschijnlijk door een explosie in de brandstofleidingen.
De volgende twee Amerikaanse pogingen waren echter zeer succesvol. Op 4 juli 1997 landde de Pathfinder in Ares Vallis, als een grote stuitbal, verpakt in luchtkussens. Aan boord was een rover, een klein karretje genaamd Sojourner, dat rondreed op de landingsplaats en een groot aantal stenen onderzocht. Alles werd door miljoenen mensen gevolgd via het internet.
Global Surveyor
Ongeveer tegelijkertijd kwam de satelliet Mars Global Surveyor aan bij de planeet. Het kostte wat moeite om het ruimtevaartuig in zijn juiste baan te krijgen, maar daarna overtrof Global Surveyor alle verwachtingen. De sonde is nog steeds actief en heeft in de loop der jaren tienduizenden scherpe foto's gemaakt, gedetailleerde hoogtekaarten geproduceerd en andersoortig onderzoek gedaan.
Japan lanceerde op 4 juli 1998 zijn eerste interplanetaire missie, Nozomi (wat hoop betekent) met als voornaamste doel het bestuderen van de bovenste atmosfeerlagen op Mars. De satelliet kwam echter niet in de goede baan naar Mars. Met veel kunst- en vliegwerk en een aantal passages langs Aarde, Maan en Venus, wisten de Japanners Nozomi eind 2003 toch nog bij Mars te krijgen, maar toen was het toestel door de lange reis behoorlijk kreupel geworden. Het lukte niet de sonde in een baan om Mars te krijgen zodat het project opgegeven werd.
Bij de Amerikanen bleven succes en mislukking elkaar afwisselen. Op 23 september 1999 verging de Mars Climate Orbiter in de atmosfeer van Mars, als gevolg van een dom misverstand over engelse en metrische eenheden (inches en centimeters dus) Korte tijd later ging het ook mis met de Mars Polar Lander, die sonde is waarschijnlijk neergestort omdat de motoren te vroeg uitgezet werden. Ook de meegereisde micro-probes Scott en Amundsen gingen verloren.
Mars Odyssey
De volgende Amerikaanse satelliet, Mars Odyssey kwam echter op 24 oktober 2001 in een keurige baan om de Rode Planeet en doet daarin tot op de dag van vandaag nuttig werk. Odyssey bracht onder andere de chemische samenstelling van het Mars-oppervlak in kaart en vond aanwijzingen dat er grote hoeveelheden waterijs in de Marsbodem aanwezig zijn. Ook bracht het toestel de stralingsgevaren in kaart die toekomstige astronauten kunnen bedreigen.
Odyssey fungeerde ook, samen met Global Surveyor, als communicatiesatelliet bij het contact met de Mars Exploration Rovers, die begin 2004 op mars landden. Deze karretjes zijn een stuk groter dan hun voorganger Sojourner en leggen ook veel grotere afstanden af: kilometers in plaats van meters af.
Mars Exploration Rover
De eerste rover, Spirit, landde op 4 januari 2004 in de Gusev crater. Zijn broertje Opportunity kwam op 24 januari neer in Terra Meridiani, aan de andere kant van de planeet. Behalve heel veel prachtige foto's stuurden de twee robots ook veel wetenschappelijke gegevens naar de Aarde. De rovers waren gemaakt om drie maanden rond te rijden maar ze hielden het veel langer uit.
Opportunity ontdekte de zogenaamde "blueberries", kleine balletjes vol mineralen die aantoonden dat er vroeger op de landingsplaats vloeibaar water was. Later ontdekte Opportunity ook "smileys", golfjes in de sedimentlagen, waardoor duidelijk werd dat dat water ook stroomde. Spirit trof stenen aan waaruit geologen konden afleiden dat ook op die plek vroeger water gestroomd heeft.
Mars Express
Ondertussen had ook Europa zijn eerste Mars-sonde op weg gestuurd. De Mars Express van de European Space Agency (ESA) kwam op eerste Kerstdag 2003 in een baan om Mars. Deze satelliet maakte onder andere prachtige 3d-beelden van gebieden op Mars. Verder toonde Mars Express de aanwezigheid in de atmosfeer van methaan en formaldehyde aan, wat eigenlijk maar twee dingen kan betekenen: een recente vulkaanuitbarsting of, leven!
Een lander, die zich vlak voor aankomst van Mars Express losmaakte, was minder fortuinlijk: van de Beagle-2 is nooit meer iets vernomen. Waarschijnlijk is het toestel te pletter geslagen op de Isidis Planitia waar het had moeten zoeken naar sporen van leven.
Reconnaissance Orbiter
De volgende Amerikaanse Marsmissie is de Reconnaissance Orbiter . Na de lancering in augustus 2005 en de aankomst bij Mars in mei 2006 zal deze satelliet met uiterst nauwkeurige instrumenten de waterhuishouding van Mars in verleden en heden gaan bestuderen.
Samen met de Universiteit van Arizona werkt NASA aan de Phoenix-lander die in 2008 moet gaan landen in een van de poolgebieden van Mars. En in 2009 wil NASA opnieuw een rover naar Mars sturen, het Mars Science Laboratory, met aan boord geavanceerde apparatuur waarmee gezocht kan worden naar de bouwstenen van mogelijk leven.
ExoMars
Europa zal waarschijnlijk in 2009 of 2011 een grote lander, rover en satelliet naar Mars sturen, de ExoMars-missie. En met een lancering in 2014 wordt er mogelijk een Mars Sample Return-missie uitgevoerd. Die moet twee jaar later een heel klein stukje Mars naar de Aarde brengen, om dat in laboratoria te onderzoeken. Beide missies maken deel uit van ESA's Aurora-programma, dat een ambitieus einddoel heeft: een bemande landing op Mars in 2035.
Ook voor de Amerikanen is een mens op Mars nu officieel een doel, maar concrete jaartallen worden niet genoemd. President Bush sprak slechts over "beyond 2020".