Rainbow Mars - Larry Niven
- Auteur: Larry Niven
- Uitgever: Orbit
- ISBN: 1857239482
- Bespreking: Frans Blok
De Amerikaanse schrijver Larry Niven is vooral bekend door zijn roman Ringworld, over een staaltje planetaire ingenieurskunst van bijna onvoorstelbare afmetingen. Soms blijft hij dichter bij huis: in navolging van een groot aantal andere schrijvers stortte ook hij zich op Mars. In het in 1999 gepubliceerde "Rainbow Mars" wekt hij Hanville Svetz opnieuw tot leven, de tijdreiziger uit het begin van het vierde millennium, die zich in een aantal oudere verhalen bezighield met het naar zijn tijd overbrengen van uitgestorven dieren. In het jaar 3006 zijn overigens vrijwel alle dieren en planten uitgestorven: zelfs paarden vormen een exotische diersoort uit een ver verleden; de bevolking voedt zich met "dole-yeast", een soort schimmelreep. De Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties is uitgegroeid tot een soort absoluut heerser, maar door eeuwen van inteelt heeft hij slechts de intelligentie van een zesjarige. De nieuwe SecGen wil een buitenaards wezen zien en dus vertrekt Svetz, in het gezelschap van twee vrouwelijke cosmonauten, naar het Mars van voor het begin van het atoomtijdperk. Volgens oude verhalen was de planeet toen immers overdekt met een netwerk van kanalen, aangelegd door intelligente rassen om hun uitdrogende planeet nat te houden. De tijd- en ruimtevaarders ontdekken een enorme boom die vanaf een plek op de evenaar tienduizenden kilometers de ruimte in groeit. Daarmee werkt Niven niet alleen een inmiddels bekend science-fiction thema verder uit: de ruimtelift, bekend van Arthur C. Clarke en Kim Stanley Robinson. Ook refereert hij daarmee aan tal van oude legenden en mythen als de Bonestaak, de Jacobsladder en de wereldboom Yggdrassil uit de Noorse mythologie.
In de boom, en op Mars zelf, woont een kleurrijke verzameling rassen, van mensachtigen tot groene reuzen en octopussen, die onderling overhoop liggen en ook de bezoekers weinig vriendelijk ontvangen. Maar met hun superieure 31-ste eeuwse wapentuig komen Svetz en zijn team zonder kleerscheuren uit elke confrontatie.
Meeliftend met de losgeslagen wereldboom komen de reizigers terug op Aarde, waar de boom wortel schiet in het noorden van Brazilie, tot grote verwondering van de Portugese veroveraars. Ondertussen wordt echter duidelijk dat de boom verantwoordelijk is voor de uitdroging van Mars; eenzelfde lot staat nu de Aarde te wachten. Kortom, de geschiedenis is veranderd en het kost nog heel wat moeite om dat weer recht te breien.
Met "harde" (dat wil zeggen wetenschappelijk verantwoorde) SF heeft het allemaal weinig te maken; Niven komt af en toe gevaarlijk dicht bij de fantasy, dat irritante genre dat de science-fiction sluipenderwijs van de planken in boekwinkels verdreven heeft. Maar Niven schrijft aangenaam luchtig, met veel gevoel voor humor en hij maakt van "Rainbow Mars" een soort cocktail, een bloemlezing uit het werk van Marshelden als H.G.Wells, Edgar Rice Burroughs, Robert Heinlein en Ray Bradbury. Met postuum eerherstel voor Schiaparelli, Lowell en alle andere astronomen die kanalen meenden te zien. En een eervolle vermelding voor Robert Zubrin, wiens ideeen over gebruik van plaatselijke hulpbronnen ook in de eenendertigste eeuw nog steeds actueel zijn…
