Onze laatste eeuw - Martin Rees

  • Auteur: Martin Rees
  • Uitgever: Arrow Books Ltd
  • ISBN: 0099436868
  • Bespreking: Frans Blok

Sir Martin Rees is hoogleraar astrofysica aan de universiteit van Cambridge en Astronomer Royal van Engeland. Onlangs publiceerde hij "Our Final Century", waarvan vrijwel meteen een Nederlandse vertaling verscheen onder de titel "Onze laatste eeuw".

De titel klinkt nogal macaber, al had er eerlijkheidshalve eigenlijk een vraagteken achter gemoeten, want Rees schat de kans dat de mensheid de het einde van de eeuw wel haalt op ongeveer vijftig procent; bovendien hoopt hij met zijn boek die kans te vergroten.

Een groot deel van het boek is niet echt opwekkend leesvoer. Rees haalt alle mogelijke ramp- en doemscenario's uit de kast; de nucleaire dreiging uit de koude oorlog lijkt slechts een inleiding op wat ons nog te wachten staat. Naarmate biotechnologie, nanotechnologie en informatica zich verder ontwikkelen neemt de kans op rampen toe en worden de gevolgen van een ongeluk steeds ingrijpender. Bovendien wordt het voor kleine groepen extremisten, of zelfs gefrustreerde eenlingen, steeds eenvoudiger om ongelofelijk veel onheil te veroorzaken.

Ook natuurlijke bedreigingen komen aan de orde: de komeetinslagen en supererupties die in het verleden de Aarde al vaker tot een tijdelijk wat minder prettig oord maakten. Het broeikaseffect ontbreekt uiteraard niet. En zelfs bij experimenten met deeltjesversnellers blijkt van alles mis te kunnen gaan. Je leest het allemaal met een mengsel van verbazing, fascinatie en huiver.

Maar Martin Rees is geen doemdenker; hij is in de eerste plaats astronoom. "Onze laatste eeuw" plaatst de bedreigingen in een kosmisch perspectief. Zou het erg zijn als de mensheid zichzelf om zeep helpt? Ja, is het antwoord van Rees, want daarmee wordt misschien wel een prachtige ontwikkeling in de kiem gesmoord. We weten immers niet zeker of leven, en zeker intelligent leven, wel zo makkelijk ontstaat. Wellicht is de Aarde toch uniek in het heelal. Misschien zal in een verre toekomst de hele Melkweg bevolkt zijn door nakomelingen van Aardse levensvormen. Maar dan moeten we nu wel oppassen de zaak niet op te blazen. Wanneer er eenmaal levensvatbare kolonies buiten de Aarde zijn, op Mars, de Maan of andere plekken is dat een soort verzekering dat het allemaal niet in een klap voorbij zal zijn. Maar dan moeten we wel de 21ste eeuw zien te overleven.

"De kosmos heeft een toekomst die potentieel oneindig is. Maar zullen deze enorme uitspansels van de tijd ook met leven gevuld zijn? Of zullen zij zo steriel zijn als de eerste oceanen op Aarde? De keus is aan ons, nog deze eeuw."

En met die visie kunnen we het alleen maar hartgrondig eens zijn…