War of the Worlds

Op 29 juni ging wereldwijd Steven Spielbergs War of the Worlds in première. Meer dan een eeuw geleden, in 1898, verscheen al het gelijknamige boek waar deze film losjes op gebaseerd is.

H.G.Wells, zo'n beetje de uitvinder van de buitenaardse invasie, beschreef hoe Marsbewoners hun begerige blikken op de Aarde richtten en het leven van de mensen bestudeerden alsof het bacteriën onder een microscoop waren, wachtend op een geschikt moment om toe te slaan. De aliens landden op het Engelse platteland en zaaiden dood en verderf vanuit hun enorme driepotige oorlogsmachines.

War of the Worlds kan natuurlijk niet los gezien worden van de tijd waarin het verscheen. Aan het einde van de negentiende eeuw werd de wereld in hoog tempo verdeeld tussen de Europese mogendheden. Als Wells zijn mede-Europeanen al niet een spiegel wilde voorhouden, dan werd hij toch op zijn minst op ideeën gebracht door dit ongebreidelde imperialisme.

In 1938 maakte Orson Welles een hoorspel-versie van The War of the Worlds. Hij verplaatste de actie van Engeland naar de Amerikaanse oostkust, waar het hoorspel op de radio uitgezonden werd. Hij liet de Marsmannen landen in een klein plaatsje in New Jersey en oprukken naar New York. In een tijdperk dat televisie nog niet bestond en radio de belangrijkste nieuwsbron was, zorgde dat voor grote paniek omdat veel luisteraars dachten dat Amerika echt in oorlog was met Mars.

In 1953 werd War of the Worlds voor het eerst verfilmd, door regisseur George Pal, met in de hoofdrollen Gene Barry en Ann Robinson. Dit keer speelde het verhaal zich af in Californië. Uit bezuinigingsoverwegingen - de special effects afdeling had destijds wat primitievere middelen ter beschikking dan tegenwoordig - werden de driepotige oorlogsmachines geschrapt.

Uit 1978 dateert Jeff Wayne's muzikale versie van the War of the Worlds, een dubbelelpee met Richard Burton als verteller en verder de stemmen van onder andere Justin Hayward en Phil Lynott. Veronica maakte er nog een verdienstelijke Nederlandstalige versie van, met een hoofdrol voor Candlelight's Jan van Veen.

En nu heeft Steven Spielberg zich dus met de nalatenschap van Wells bemoeid; voor de hoofdrol heeft hij Tom Cruise gestrikt. De vraag was natuurlijk hoeveel er dit keer over zou blijven van het verhaal. Spielberg begint met de tekst van Wells, met een subtiele aanpassing: "No one would have believed, in the first years of the 21st century…" Maar daarna gaat hij grotendeels zijn eigen gang. Zo is de hoofdpersoon geen journalist, wanhopig op zoek naar zijn verloofde, maar een kraanmachinist, die probeert zijn dochtertje en zijn puberende zoon in veiligheid te brengen.

Mars komt in het hele verhaal niet meer voor, want als honderd jaar Marsonderzoek een ding heeft duidelijk heeft gemaakt is het wel dat er van eventuele bewoners van de Rode Planeet weinig gevaar te duchten is. Spielberg laat dus maar een beetje in het midden waar de aliens precies vandaan komen.

Gelukkig komen er af en toe toch elementen uit het oorspronkelijke verhaal terug: een scene in de kelder van een verwoest huis, een scene met vluchtelingen op een schip. En niet te vergeten: de driepoten zijn terug! En ze zijn angstaanjagender en vernielzuchtiger dan ooit.

In de vergelijking met die andere recente buitenaardse invasie-film, Independence Day (nota bene door een Duitser gemaakt) valt het gebrek aan Amerikaans heldendom op. Bij Spielberg geen dappere all-American heroes die een buitenaards megaschip binnenvliegen alsof het een kermisattractie is en even de wereld redden met een slimmigheidje. In War of the Worlds is de ontreddering compleet; het leger gaat nog wel op de driepoten af, maar is volstrekt kansloos. Dat het allemaal nog goed afloopt ligt aan het feit dat Spielberg voor de ontknoping toch weer bij Wells uitkomt.

Door dit "realisme", door de effecten zoals je die van een hedendaagse Hollywood-film mag verwachten en door het sterke acteerwerk van vooral Dakota Fanning (het dochtertje) is deze versie van War of the Worlds zeker te pruimen. Maar toch… als de Engelse filmindustrie eens een remake zou kunnen maken die gewoon weer op locaties als Horsell Common en Primrose Hill speelt… En dan graag de muziek van Jeff Wayne erbij.

De officiele War of the Worlds-site:
www.waroftheworlds.com
War of the Worlds - the historical perspective:
www.war-ofthe-worlds.co.uk